شرح مختصر… امام علیه السلام در این گفتار نورانى که به گفتۀ «ابن عباس» شبیه آیات قرآنى است روى دو نکته تکیه مىکند: نخست دربارۀ آگاهى خدا بر افعال و رفتار و نیات انسانها هشدار مىدهد و سپس دربارۀ مرگى که هرگز انسان را فراموش نمىکند و مىفرماید: «اى مردم! از خدایى بترسید که اگر سخنى بگویید مىشنود و اگر چیزى را در دل پنهان دارید مىداند و بر مرگ پیشى گیرید که اگر از آن فرار کنید به شما دست مىیابد و اگر بایستید شما را مىگیرد و اگر فراموشش کنید شما را فراموش نخواهد کرد»؛(أَیُّهَا النَّاسُ، اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی إِنْ قُلْتُمْ سَمِعَ، وَ إِنْ أَضْمَرْتُمْ عَلِمَ، وَ بَادِرُوا الْمَوْتَ الَّذِی إِنْ هَرَبْتُمْ مِنْهُ أَدْرَکَکُمْ، وَ إِنْ أَقَمْتُمْ أَخَذَکُمْ، وَ إِنْ نَسِیتُمُوهُ ذَکَرَکُمْ) .
همه آنچه امام در این گفتار حکیمانه فرموده در واقع برگرفته از آیات قرآن مجید است. در آیۀ ۷ سورۀ «مجادله» مىخوانیم: «أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اَللّٰهَ یَعْلَمُ مٰا فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ مٰا فِی اَلْأَرْضِ مٰا یَکُونُ مِنْ نَجْوىٰ ثَلاٰثَهٍ إِلاّٰ هُوَ رٰابِعُهُمْ وَ لاٰ خَمْسَهٍ إِلاّٰ هُوَ سٰادِسُهُمْ وَ لاٰ أَدْنىٰ مِنْ ذٰلِکَ وَ لاٰ أَکْثَرَ إِلاّٰ هُوَ مَعَهُمْ أَیْنَ مٰا کٰانُوا ثُمَّ یُنَبِّئُهُمْ بِمٰا عَمِلُوا یَوْمَ اَلْقِیٰامَهِ إِنَّ اَللّٰهَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ» ؛ آیا نمىدانى که خداوند آنچه را در آسمانها و آنچه را در زمین است مىداند؛ هیچ گاه سه نفر با هم نجوا نمىکنند مگر اینکه خدا چهارمین آنهاست، و هیچگاه پنج نفر با هم نجوا نمىکنند مگر اینکه خداوند ششمین آنهاست، و نه تعدادى کمتر و نه بیشتر از آن مگر اینکه او همراه آنهاست هر جا که باشند، سپس روز قیامت آنها را از اعمالشان آگاه مىسازد، چرا که خدا به هر چیزى داناست». در جایى دیگر مىفرماید: «وَ لَقَدْ خَلَقْنَا اَلْإِنْسٰانَ وَ نَعْلَمُ مٰا تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَیْهِ مِنْ حَبْلِ اَلْوَرِیدِ» ؛ ما انسان را آفریدیم و وسوسههاى نفس او را مىدانیم و ما به او از رگ قلبش نزدیکتریم!»
تهیه کننده: حسین حیدر پور