موضوع: بحران مصرف آب در ایران
بسم الله الرحمن الرحیم
سلام، شما همراه هستید با پادکست خبری تحلیلی پارتیان، امروز
این موضوع بحرانی، دیگر صرفاً یک هشدار محیط زیستی نیست بلکه یکی از جدیترین چالشهای اقتصادی، اجتماعی و حتی امنیتی کشور تبدیل شده.
ایران در کمربند خشک و نیمهخشک جهان قرار دارد. میانگین بارندگی سالانه کشور حدود ۲۵۰ میلیمتر است، کمتر از یکسوم میانگین جهانی. با این حال، الگوی مصرف آب در ایران بیش از ظرفیت طبیعی کشور است.
طبق دادههای رسمی، سرانه آب تجدیدپذیر ایران در چند دهه اخیر از بیش از ۷ هزار متر مکعب در سال به کمتر از ۱۰۰۰ متر مکعب رسیده — عددی که نشاندهنده ورود به مرحلهی تنش شدید آبی است. یعنی ایران بیش از آنچه طبیعت توان بازتولید دارد از منابع آبی خود برداشت میکند.
تغییر اقلیم بحران را تشدید کرده: افزایش دمای میانگین کشور، کاهش بارشهای مؤثر، و نامنظم شدن الگوی بارندگی باعث شده منابع آبی سطحی و زیرزمینی بیش از گذشته تحت فشار قرار گیرند. بارشها اگر هم اتفاق میافتند اغلب سیلابی هستند و فرصتی برای نفوذ به زمین ندارند، در نتیجه سهم کمی در تقویت سفرههای زیرزمینی دارند.
حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد مصرف آب ایران در بخش کشاورزی است؛ بخشی حیاتی برای امنیت غذایی کشور اما همچنان با روشهای سنتی و بهرهوری پایین اداره میشود. در بسیاری مناطق آب پیش از رسیدن به ریشه گیاه تبخیر یا از دست میرود و نتیجه آن افت سطح آبهای زیرزمینی، فرونشست زمین، و تهدید جدی معیشت کشاورزان است.
اگرچه مصرف خانگی سهم کمتری دارد، اما از نظر فرهنگی و مدیریتی اهمیت بالایی دارد. نشتی شبکههای فرسوده، مصرف بیرویه و نبود تجهیزات کممصرف باعث هدررفت حجم زیادی از آب شهری میشود — آبی که با هزینه و انرژی بالا تصفیه شده و منتقل شده اما به مصرف واقعی نمیرسد.
کارشناسان معتقدند بخش مهمی از بحران آب ایران با مدیریت هوشمند قابل کنترل است:
استفاده از کنترلرهای هوشمند آب، سیستمهای تشخیص نشتی، آبیاری هوشمند مبتنی بر داده و هوش مصنوعی، و بازچرخانی و استفاده مجدد از آب میتواند مصرف را بین ۲۰ تا ۵۰ درصد کاهش دهد.
کاهش مصرف آب نیازمند مجموعهای از اقدامات همزمان است:
- اصلاح الگوی کشت و حمایت از کشاورزی نوین
- نوسازی شبکههای انتقال آب
- قیمتگذاری منطقی برای جلوگیری از مصرف بیرویه
- توسعه فناوریهای هوشمند
- و مهمتر از همه، فرهنگسازی عمومی
اگر هر شهروند تنها روزانه چند لیتر مصرف خودش را کاهش دهد، در مقیاس ملی میلیاردها لیتر آب حفظ خواهد شد. رسانهها در خط مقدم آگاهیبخشی قرار دارند — اطلاعرسانی دقیق، تحلیل مبتنی بر داده و مطالبهگری از سیاستگذاران میتواند مدیریت آب را از یک شعار به یک اولویت ملی تبدیل کند.
پارتیان امروز در همین راستا وظیفه خود میداند با نگاه تحلیلی و مسئولانه این بحران را در مرکز توجه افکار عمومی قرار دهد.
بحران آب در ایران بحرانی ناگهانی نیست، نتیجهی سالها مصرف ناپایدار است. اما هنوز فرصت باقیست — آب اگر درست مدیریت شود میماند، و اگر نه، نبودش همه چیز را با خود میبرد.
مصرف آب دیگر انتخاب شخصی نیست، یک مسئولیت ملی است.
از شما شنوندگان عزیز متشکرم که امروز همراه پادکست ما بودید.
من مهران فضائلی و همهی همکارانم، شما را به خدای بزرگ میسپاریم.
تهیه کننده و گوینده: مهران فضائلی